Tarihçemiz

Tarihi:

1299 Yılında Osmanlı Beyliği Domaniç'te kurulduktan sonra Bursa'yı ele geçirmek için Bursa çevresini kuşatan bir dağılma politikası gütmüştür. Bunun doğal sonucu olarak Aynı Beylikten 3 akraba Ak oğlanlar şanıyla yerleşmek amacıyla şu an üzerinde bulunduğumuz alana gelip ikisi büyük mahalleye, diğeri de türbe mahallesine yerleşmişlerdir. O zamanki Ak oğlanlar Yörük olmaları hasebiyle hayvancılıkla uğraşmışlardır. Hatta günümüzde Yörüklerin yayla yerleri orijinal isimleriyle mevcuttur. Bunlar: Kışlabaşı, Yayla arası ve yoğurt çalma anlamına gelen Çalçaklar'dır.

Köyümüz kurulalı 700 sene olmuştur. Köyümüzde geçmişin izlerini taşıyan tarihi eserler vardır. Bunlar: Küçük Mahalle Türbe Dedesi, Büyük Mahallede Yaren dedesi, Eski yaya Harmancık yolu üzerinde Sülemiş Dedesi ve Çatalsöğüt Yolu üzerinde Delikli Kaya mevcuttur.

Küçük mahallede bulunan fidan ana türbesine uzak ve yakın çevreden ziyaretçiler gelmektedir:

Büyük mahallede Yaren dedesi ise iki ermişin buluşup konuştuğu mekandır: Çanakkale Savaşı şehit olmuştur. köyümüzdeki aşağı yukarı her haneden bir kişi sehit olmuştur. Bu yönüyle köyümüzün yurt müdafaasında katkısı büyüktür. Hepsinin ruhlan şad olsun.

Köyün tarihi çok eskidir. Yunanların daha önceleri yaşadığı bilinmektedir ve köyün küçük mahallesinde bulunan çeşmenin 1346 yılına ait olması ve derede bulunan DELİKLİKAYA adlı kaya bunu en güzel şekilde doğrulamaktadır. DELİKLİKAYA sığınak olarak yunanlılar tarafından inşa edilen yapıdır ama üzerinde bulunan suyun çok kireçli olması nedeniyle akar durumda olan su yapıyı tamamen kaya durumuna getirmiş odaları bir mağarayı anımsatmaktadır kayanın şuan ki boyu 15 metredir genişliği 52 metredir içinde iki tane siper odası vardır bir cephe dedireni sağını ve karşısını diğer cephede solunu ve karşısını görür ama şuanda mağara görüntüsündedir kaya dere yamacında KARTAL kafasını andıran bir görünümdedir. Bu köy tarihteki savaşlara ortaklık eden nadide köylerden biridir. Çanakkale savaşlarında 20 kişilik askeri birliğin gidip bir daha dönmemesi bunu anlatmaktadır ve köy halkı savaşlardan çok darbe almıştır. HEM GENCİ HEM İHTİYARIYLA HEM KADINI HEM DE ADAMIYLA. Köyün ilk adı AKOĞLAN dır dır. Köy YÖRÜK köyüdür. Şuanda bilinen halkın çoğu köyde bulunma yılları 300 yılı geçmez. Bu 300 yılın en eskisi ÇOBANAGALARDIR. Köyde TÜRBELER VE YATIRLARDA fark edilecek kadar fazladır.

Kültür

KÖYÜN GELENEGİ HER YIL DÜZENLİ OLARAK YAPILAN KÖY HALKINDAN KÖYDE İKAMET ETMEYEN AMA KÖKÜ AKALAN KÖYÜNE AİT OLAN BİREYLERİN GELMESİ İLE YILIN HAZİRAN AYININ İKİNCİ HAFTASI YAPILAN BİR BULUŞMA CEMİYETİDİR. KÖY GENÇLERİ TARAFINDAN YEMEKLER DAĞITILIR DUALAR EDİLİR VE BİTER. YEMEKLERİ İSE TİRİTVE KEŞKEKTİR.

• TİRİT: Hamur açılıp içine ceviz ezmesi konulur ve mantı şeklinde ama biraz iri olacak şekilde kapatılır üzerine tere yağ sürülüp fırında pişirilir. Sonra haşlanmış tavuk suyu ve eti üzerine serilir yemek hazırlanışı biter.
• KEŞKEK: Şu anki adi mısır ve buğday kırmasıdır içine çeşitli nohut mısır buğday fasulye kırmalarıyla yapılan lezzetli bir yemektir

Coğrafya

Bursa iline 108 km, Harmancık ilçesine 17 km uzaklıktadır. köye harmancıktan Keles yoluna doğru yönelip sapmadan kılavuzlar,yayabaşı,nalbant,hoban danişment köylerinden sonra sola saparak varılır.

İklim

Köyün iklimi, Marmara iklimi etki alanı içerisindedir.

 Ekonomi

Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. ama yer altı kaynağı bakımından MERMER var olan topraklara sahiptir.

Muhtarlık

Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır.

Seçildikleri yıllara göre köy muhtarları:

2019-Ahmet Çoban

2016- Ahmet Çoban

2015- Ali Çoban

2012- Ali Çoban

2008 - Ali Çoban

2004 - Osman Nuri çoban

1999 - Osman Nuri çoban

1994 - Osman Nuri çoban

1989 - Ahmet kahraman

1984 -Ahmet kahraman

Altyapı bilgileri

Köyde ilköğretim okulu vardır. Köyün hem içme suyu şebekesi hem kanalizasyon şebekesi vardır. PTT şubesi yoktur ancak PTT acentesi vardır. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ayrıca ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır

MİLLİ MÜCADELEDE DAĞ YÖRESİNİN İKİ NAMLI EFESİ CANİB EFE VE SADETTİN EFE 

Canip Efe

Canip Efe, Milli Mücadele yıllarında Dağ Yöresi'nde Yunanlılarla mücadele eden namlı efelerden biridir. Harmancık’a bağlı ‘Harmancık Akalan’ köyündendir.

1883 Harmancık Akalan doğumlu olan Efe,1970 yılında da vefat etmiştir.Gulfaloğulları sülalesinden olup babasının adı Hüseyin’dir.

Bir zamanlar onu tanımayanlar için “Canip Efe’yi de bilmeyen varmış" denilmiştir.

CANİP EFE

Canip Efe, Çanakkale ve Romanya cephelerinde askerlik yapmış, Romanya cephesinde göğsünden yaralanmıştır. I.Dünya Savaşı sonrasında 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşmasına göre Osmanlı Ordusu’nun dağıtılmasıyla birlikte köyüne dönmüş ve köyde muhtarlık yapmaya başlamıştır.

Yunanlılar köye geldiği sırada Canip, köy muhtarıdır. Harmancık ve köylerinin Yunan işgaline girmesiyle birlikte ne yapacaklarını şaşıran köylülerin bir kısmı köyün yakınlarında bulunan Kaplan Dağı’na sığınmışlardır.

Bir Yunan birliğinin Engüre’ de(Çatal söğüt) konakladığı bir sırada iki Yunan askeri de Harmancık-Akalan köyüne anafor toplamaya gelir. Bu iki Yunan askeri, köy korucusuna “Bize muhtarı bul gel“ derler. Muhtar Canip de gelen bu iki Yunan askeri ile el kol hareketleriyle konuşup anlaşmaya çalışır. Yunan askerlerinin istediği iki kadındır. Muhtar Canip ise bu rezil istek üzerine ;  “Bu mümkün değil, biz Müslüman ve Türk’üz" der. Yunan askeri de bu sefer “O zaman bize para bul, para getir” dediklerinde muhtar Canip; “Para da yok” der. İyice kızan bu iki Yunan askeri, süngüleri takıp muhtar Canip’e saldırırlar. Yapılan bu saldırıda Canip’in aralı donu süngü darbesiyle yırtılır. Muhtar Canip, işin tehlikeli olduğunu anlayınca “Durun size iki kadın bulacağım!” diyerek Yunan askerlerini peşine takarak Kamil Ağa’nın evinden yukarıya doğru yürümeye başlar.

Muhtar Canip, bu arada göz ucuyla askerleri ve silahlarını süzer, tüfeklerin omuzda asılı olduğunu görür ve “Aha işte burada iki kadın var!” diyerek bir kapıyı aralar ve askerlerin içeriye girmesiyle de oradan kaçmayı başarır. Yunan askerleri arkasından ateş etseler de vurmayı başaramazlar.

Biraz korku biraz da endişeyle muhtar Canip, koşarak kendisini Tepecik bağlarına, haşhaş balyalarının içine atar. Bu arada olayı duyan köylülerden birkaç kimse yanına gelir, Canip de gelen köylülere durumu anlatarak çaresizlikten sinirinden ağlamaya başlar.

Bu arada da iki Yunan askeri, girdikleri evleri soyarak, Molla Ahmet’in evinde bal küpeciğinden de bal yiyerek “Çatal Dal” istikametine doğru yürümeye başlarlar.

Tam bu sırada köyden Mustafa Dayı da kızıyla birlikte köye gelmektedir. Bunu gören iki Yunan askeri, kızı zorla alıp götürmek ister.Kızının göz göre kolundan sürüklenerek elinden alınması üzerine Mustafa Dayı “Yetişin din gardaşlarım,yardım eden yok mu!” diyerek feryat etmeye başlar.Feryatlar üzerine Yunan askerleri kızı bırakıp giderler.

Bu olay üzerine muhtar Canip,yanındakilere,evinin merdiveninin altında saklı duran sandıktaki mavzerleri çıkarmalarını söyler.Sandıktan 7 adet mavzer çıkartılır.Canip, mavzerleri yanındakilere dağıtır ve derhal Engüre’ye giden yolları bağlarlar.

Muhtar Canip,artık efe olmuştur.Canip Efe,bu iki Yunan askerini “Değirmen Bendi”ne gelirken vurmak ister,fakat Yunan askerinin biri,bal yiyip susadığından atından inip dereye doğru yönelir.Su içen Yunan askerinin su içmesi beklenir.Sonrasında da Canip Efe,bu Yunan askerini vurmayı başarırsa da atın üstünde bulunan diğer Yunan askerini vuramaz.Her iki taraf arasında çatışma çıkar.Mavzerler ateşlenir.İki el de Yunan askeri ateş edip karşılık verir ve kaçmayı başarır.Daha sonra Canip Efe ve yanındakiler,derede ölen Yunan askerini sudan çıkartırlar.Ölen askerin üzerinden külliyetli miktarda altın ve para çıkar.Canip Efe ve yanındakiler,çıkan bu paraları bir yere gömerek kaçan diğer Yunan askerini aramaya çıkarlar fakat akşam olduğundan takipten o an için vazgeçerler.

Ertesi gün ise Canip Efe,yanına;Şerif,İlyas Hoca,Ali Efe,Selim Çavuş,Hatıp ve Mehmet Yörük’ü de alarak,bir gün önce kaçırdıkları Yunan askerinin izini sürmek için takibe başlarlar.İzler takip edilir.Nihayet bir ceviz ağacının dibinde kanlı bezler bulunur.Anlaşılan o ki kaçan asker,bir gün önceki çatışmada yaralanmıştır.Ağaçların dipleri ve çalıklar didik didik aranır.Sonunda kaçan yaralı asker,cizirgenlerin içinde tüfeğine yaslanmış bir durumda bulunur.Şerif adındaki şahıs,Canib Efe’ye “Sen taş at, kalkınca ben vururum” der.Canip Efe de “Sen vuramazsın, taşı sen at ben vurayım”deyince Şerif,yerden bir taş alarak askere doğru atar fakat hiçbir kımıldama olmaz.Yanına geldiklerinde ise Yunan askerinin,bir gün önceki çatışmada yaralandığını ve kan kaybından öldüğünü anlarlar.

İşte bu olayla birlikte Muhtar Canip,eline silahı alıp efe olur ve Yunanlılar Dağ Yöresi'nden kovulana kadar da silahı elinden bırakmaz.(¹)

Bursa’nın düşman işgalinden kurtuluşu sırasında Pınarbaşı semtinden Bursa’ya inen Dağ Müfrezesi(²) içinde Harmancık Akalan Köyünden Canip Efe de bulunmaktadır.

Canip Efe,bir tabur Yunan askerinin kırıldığı Sülye Cevizderesi Savaşına,Eşen Köyünde “Tazılı kumandan ”adı verilen Yunan kumandanı Zamanist’in öldürüldüğü baskına, Orhaneli’ye bağlı Ağaçhisar köyündeki Kuvay-ı Seyyare Çetesi baskınına ve Çeteci Kara Bilal’in ortadan kaldırıldığı Gebeler(Dağardı)Baskınına  da katılmıştır.

Daha sonraki yıllarda Bursa’nın kurtuluş günlerine defalarca çağrılmış fakat imkansızlıklar nedeniyle gidememiştir.Mezarı Harmancık Akalan köyündedir.

Sadettin Efe

Lakabı “Topal”olan Sadettin Efe,Keles’in Kıranışıklar köyünden olup Handırlar Sülalesindendir.Okuma ve yazma bilmemektedir.1930-1940’lı yıllarda çıkan bir hadise yüzünden öldürülmüştür.Sadettin Efe,Milli Mücadele’de Yunanlılara karşı mücadele etmiş ve Dağ Müfrezesi içerisinde yer almıştır.

SADETTİN EFE

Bursa’yı Yunan işgalinden kurtarmak için Pınarbaşı semtinden şehre inen Dağ Müfrezesi içinde yer almıştır.Gözü pek,alçak boylu,kuru sıkı fakat çok cesur bir efedir.Yunanlıların Bursa üzerinden gelip Keles’i işgal ettiği dönemde,Kozağacı'nda Durak köyünde Yunan Kumandanı ile hedefe atış yarışması yapmış ve diktiği iki mermi kovanını da vurmuştur.

Sadettin Efe,Milli Mücadelenin ilk dönemlerinde Yunanlılarla birlikte dolaşan Alabardalı Kabakçı Efe’nin çetesinde yer almıştır.Kabakçı’nın,Tavşanlı-Çukurköy’de Yunan kumandanı Zamanist ile masada kavga etmesinden ve Yunanlıların da Kabakçı için ölüm emri çıkartmalarından sonra Kabakçı Çetesi,Yunanlılarla mücadeleye girmiş ve yörenin savunulmasında,masum insanların korunup kollanmasında önemli faaliyetleri olmuştur.

Sadettin Efe,Sülye-Cevizderesi Savaşına,Eşen köyünde Yunan Kumandanı Zamanist’in öldürüldüğü baskın ile Gebeler ve Ağaçhisar Baskınlarına katılmıştır.

Sadettin Efe’nin yanında efe arkadaşlarından Deliceli Hıdır ve Issızörenli Deli Ethem bulunmaktadır.Mezarı Kıranışıklar köyünde,Şahin Baba türbesinin hemen önündedir.

Dipnotlar:

1-Ahmet Kahraman(Canip Efe’nin oğlu). 1929 doğumlu.Harmancık Akalan Köyü. Görüşme tarihi ;Ağustos 1998,Ali Rıza Yıldırım. 1909 doğumlu.Harmancık Akalan Köyü.Görüşme tarihi ; Ağustos 1998, Tahsin Türk(Şapçılı Şükrü Efenin oğlu).Tavşanlı-Şapçı köyü.Görüşme tarihi; Ekim 2003

2- Dağ Müfrezesi,başta Tavşanlı’nın Alabarda(şimdiki ismi Çamalan)Köyünden Kabakçı Salih Efe,İnegöl’ün Edebey Köyünden İzzet Efe,Tavşanlı’nın Şapçı Köyünden Şükrü Efe,Keles’in Kıranışıklar köyünden Sadettin Efe,yine Tavşanlı’nın Alabarda Köyünden Kara Ahmet ve Seyis Kamil,Tavşanlı’nın Madenler Köyünden Mehmet Ali Efe ve Harmancık’ın Harmancık Akalan Köyünden Canip Efe’den oluşmaktadır.

Ömer Faruk Dinçel

Tarih Öğretmeni/ Araştırmacı

Bursa'nın kurtuluşunda görev aldıktan sonra Çekirge Kaplıcalarında
dinlenen Kabakçı Salih Efe ve Çeteciler

- Soldan Sağa-

Üsttekiler:
Canip Efe (Harmancık,Akalan),
Topal Sadettin Efe (Keles, Kıranışıklar),
Kara Mehmet (Tavşanlı, Alabarda),
Kel Ali Efe (Tavşanlı, Köprücük)

Alttakiler:
Kara Ahmet (Tavşanlı, Alabarda),
Kabakçı Salih Efe (Tavşanlı, Alabarda),
Çerkez İzzet Efe (İnegöl, Edebey),
Şükrü Efe (Tavşanlı, Şapçı).

Kütahya(Tavşanlı) ilçesi sınırlarında yer alan Alabardı köyünden olan Kabakçı Salih Efe Harmancık ve havalisinde kahramanlıkları en çok anlatılan efelerden biridir.Çok dürüst ve mert bir efedir.Mondros mütarekesi ile silahların bırakıldığı,ordumuzun dağıtıldığı bir dönemde Yunan ordusu ülkeyi işgal etmiş ve ecdadımızın kanlarıyla sulayıp bize vatan olarak emanet ettikleri bu toprakları pis ayaklarıyla kirletmişlerdir.Yunan palikaryaları Anadolu’nun içlerine doğru ilerliyordu.Önlerinde güçlü bir ordu ve kuvvet bulunmayan bu çapulcu ordularına karşı,vatan toprağını diğer bölgelerde olduğu gibi bu bölgede de Efeler ortaya çıkmış ve bunlar kurdukları milis kuvvetleriyle Yunan palikaryalarına kan kusturmuşlar.Kabakçı Efe de bunlardan biridir.Kurduğu 250-300 kişilik küçük bir orduyla düşmanı hem oyalamış hem de büyük zayiat vermiştir.Hepsi atlı birliklerden oluşan Kabakçı Efe ve adamları Eğrigöz Dağı civarında,Sülle Deresinde [boğazında]büyük bir pusu kurarak bozguna uğratmışlardır. Bu hadiseden sonra Yunan palikaryaları artık her yerde Kabakçı Efe’yi arar olmuş ve bu nedenle yerini söylemeleri için birçok insana işkence etmişlerdir. Yunanlılar Kabakçı’ dan intikam almak için, onun adamlarının hangi köylerden olduğunu tespit etmeye çalışmışlar ve tespit edebildikleri köyleri de yakıp yıkmışlardır. Kabakçı’ nın adamlarından olan Süleyman Çavuş’un köyü Bekdemirler’i, Deli Oğlan Mehmet`in köyü Kozluca`yı,Ali Çavuşun köyü Balantdanişmend köyünü ateşe vermişlerdir.Kabakçı Efenin diğer adamlarının bazıları şunlardır.Karacaköyden Seyyid Ahmed,Deli Hüseyin ve Ahmet`tir.Yunanlılar Kabakçı Efe`den o kadar bıkmışlar ki.Efe`nin adını duyunca sinirleniyorlarmış.Rivayet şudur ki,yunan kumandanı civar köylerden birinde bir evde yemek yiyormuş yemek sonunda önüne kabak tatlısı konmuş yunan kumandanıda bu tatlının adını sormuş köylüler bunun kabak tatlısı olduğunu söylemişler bunun üzerine yunan kumandanı kabak lafını duyunca adeta deliye dönmüş ve kabak tatlısını tabağıyle birlikte tutup açık olan camdan dışarıya fırlatmış.Kabakcı efe yunan polikaryalarının rahat rahat ilerlemesini engelliyerek vatan millete büyük faydası olmuştur.Fakat yaptığı bunca hizmetin karşılığını arkasından vurularak almıştır.Bu hadise halk arasında şöyle anlatılır vatan toprağı yunandan temizlenmiş ve daha sonra cumhuriyetin ilk yıllarında efelere af kanunu çıkmıştır.İşte bu dönemde kabakçı efe de Kütahya valiliği tarafından merkeze çağrılmıştır.Kabakçı efe bu çağrının hayırmı şermi ?olduğunu anlayabilmek için hanımına ahıra gidip atının hangi ayakla eşindiğini öğrenmesini söylemiştir.Efenin çok güzel küheylan bir atı varmış.Efe eğer at sağ ayağıyla toprağı kazmaya çalışırsa hayır sol ayağıyla kazmaya çalışırsa şer olarak düşünürmüş.Efenin hanımı ahıra gidip üstün körü bakarak atın sağ ayağıyla eşindiğini söyleyince efe bu haberi hayra yormuştur.(Halbuki at sol ayağıyla eşinmiştir.)Bunun üzerine efe merkeze gitmek üzere hazırlık yapmış ve yola çıkmıştır.Nitekim askeri bir jeep vasıtasıyla jandarmalar efeyi Tavşanlı’dan Kütahyaya doğru götürmüşler aynı yol üzerinde kızılca ören mevkii ne geldiklerinde efe küçük su dökmek için arabadan inip ormana doğru yöneldiği sırada jandarmalar efe kaçıyor diyerek silahlarını ateşlemişler ve oracaıkta efeyi vurmuşlardır.Efenin mezarı bugün Tavşanlı Kütahya arasında kızılca ören yakınlarındadır.

CANİP EFE

Canip efenin oğlu Ahmet KAHRAMAN 1929 doğumlu